በሽታንና ተባይን መቆጣጠር

Post Views: 67

የታወቁ የብሮኮሊ በሽታዎች

(ፒቲየም)ማርገፍ PythiumDamping-Off

ይህ በሽታ ብዙውን ጊዜ ዘሮችን እና ወጣት ተክሎችን የሚያጠቃ ሲሆን በአፈር ወለድ ፈንገስ የፒቲየም ዝርያ ነው። የተበከሉት ዘሮች በአፈር ውስጥ ይበሰብሳሉ፣ ችግኞች እና ወጣት ተከላዎች በመጨረሻ ወድቀው ከመሞታቸው በፊት በአፈር መስመር ላይ “ይረግፋሉ”ወይም ይበሰብሳሉ።

መከላከልና እንክብካቤ

ባህላዊ ቁጥጥሮች ከፍ ባለ አልጋዎች ላይ መትከል እና ጥሩ የውሃ ፍሳሽ መስጠትን ያካትታሉ፣ በጓሮ አትክልት ውስጥ ሳይሆን በንግድ አፈር ውስጥ ዘሮችን ይጀምሩ. አዲስ የሸክላ አፈር እና አዲስ ወይም በደንብ የጸዳ እና ያልተበከለ ኮንቴይነሮችን እና ትሪዎችን ይጠቀሙ።
ያገለገሉ ኮንቴይነሮችን በሳሙና ይጠቡ እና ሁሉንም የድሮ የአፈር ድብልቅን ለማስወገድ እና ከዚያም ኮንቴይነሮችን በ 10% ማጽጃ ውስጥ ለጥቂት ጊዜ ውስጥ ያስገቡ።
በመያዣዎች ውስጥ ከመትከልዎ በፊት እንዲደርቅ ያድርጉ፡፡
ቀደም ባሉት ጊዜያት በሽታውን ለመቆጣጠር በበቂ ከባድ ከሆነ፣ ባዮኮንትሮል ፈንገስ መድሃኒት፣ Bacillus subtilis QST 713፣ ከመዝራቱ በፊትም ሆነ በሚዘራበት ጊዜ ጥቅም ላይ ሊውል ይችላል። በአትክልቱ ውስጥ በትሪዎች ወይም በወጣት ተክሎች ውስጥ ችግኞችን ለማከም ሊያገለግል ይችላል።
ይህንን ፈንገስ መድሃኒት የያዙ ምርቶች ምሳሌዎችን ለማግኘት ሠንጠረዥ 2ን ይመልከቱ። ሁሉንም ምርቶች በመለያው ላይ ባለው መመሪያ መሰረት ይተግብሩ፡፡

ሻጋታዎች (Downy Mildew)

ይህ በሽታ የሚከሰተው (Peronospora parasitica) ፔሮኖፖራ ፓራሲቲካ በተባለ ፈንገስ ሲሆን ሁለቱንም ችግኞችን እና ያደጉ ተክሎችን ሊያጠቃ ይችላል፡፡ የተበከሉ ተክሎች በታችኛው ቅጠል ሽፋን ላይ ግራጫማ ሻጋታ ይፈጥራሉ፡፡ በበሽታው የተያዙ ተክሎች የላይኛው ቅጠል መጀመሪያ ወደ ቢጫነት ይለወጣል ከዚያም ወደ ቡናማ ወይም ኒክሮቲክ ሊለወጥ ይችላል፡፡ በኋላም ቅጠሎች ይደርቃሉ እና ይሞታሉ፡፡ ምልክቶቹ ከዱቄት ሻጋታ የሚለያዩት የታችኛው ሻጋታ ፈንገስ የሚበቅለው በቅጠሉ የታችኛው ክፍል ላይ ብቻ ነው። የበሽታው እድገት በእርጥበት ሁኔታ ይስፋፋል፡፡

መከላከልና እንክብካቤ

ለዚህ በሽታ የመቋቋም ወይም የመቻል አቅም ያላቸውን ዝርያዎች ይጠቀሙ (ሠንጠረዥ 1). ከጎመን ሰብሎች ወይም አረንጓዴ ተክሎች በስተቀር ከሌሎች ሰብሎች ጋር በማቀያየር ይትከሉ፡፡ ከተሰበሰበ በኋላ ወዲያውኑ የእፅዋትን ቆሻሻ ያስወግዱ፡፡ ቅጠሎች ደረቅ እንዲሉ አራርቀው ይትከሉ፡፡ ውሃ በሚጠጡበት ጊዜ ቅጠሎችን ከማርጠብ ይቆጠቡ፡፡ በሽታው የከፋና ለኬሚካላዊ ቁጥጥር የሚያደርስ ከሆነ ክሎሮታሎኒል ጥሩ ይቆጣጠራል እና የመዳብ ስሪት ፀረ-ተባይ ፍቱን ቁጥጥርን ይሰጣል፡፡ ንቅለ ተከላዎች ከተዘጋጁ በኋላ ከ7 እስከ 10 ቀናት ውስጥ ይረጩ። የታችኛው ቅጠል ሽፋን በፀረ-ተባይ መድሃኒት መረጨቱን ያረጋግጡ፡፡ የሙቀት መጠኑ ከ 32 ዲግሪ ሴ በላይ በሚሆንበት ጊዜ መዳብ አይጠቀሙ፡፡ ክሎሮታሎኒል ወይም ማንኮዜብ ከተጠቀሙ ምርት ከመሰብሰብዎ በፊት ከተረጨ ከ 7 ቀናት በኋላ ይጠብቁ፡፡ እነዚህን ፀረ-ተባይ መድኃኒቶች ለያዙ ምርቶች ምሳሌዎችን ለማግኘት ሠንጠረዥ 2ን ይመልከቱ። ሁሉንም ኬሚካሎች በመለያው ላይ ባለው መመሪያ መሰረት ይተግብሩ፡፡

ቅጠል ነጠብጣብ(Alternaria Leaf Spot)

ይህ በሽታ የሚከሰተው በሞቃት እና እርጥብ ሁኔታዎች ውስጥ Alternaria በተባለ የፈንገስ ዝርያ ነው፡፡ በእጽዋት ችግኞች ላይ የሚታዩት ምልክቶች በእጽዋቱ ላይ እርጥበት ወይም መቆራረጥ ሊያስከትሉ የሚችሉ ትናንሽ ጥቁር ነጠብጣቦች በግንዱ ላይ ሲሆን በአደጉት እፅዋት ላይ የታችኛው ቅጠሎች በመጀመሪያ በቅጠሎቹ ላይ ቡናማ ክብ ነጠብጣቦች ይያዛሉ፡፡ ነጠብጣቦች የባህሪ ማጎሪያ ቀለበቶች (የዒላማ ቦታዎች) አሏቸው። የተበከሉት ቅጠሎች ብዙም ሳይቆይ ወደ ቢጫነት ይለወጣሉ እና ይረግፋሉ፡፡ ብሩህ ፀሀይ፣ ጤዛ ወይም ዝናብ ማዘውተር፣ እና ከ15 እስከ 32 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ባለው የሙቀት መጠን መካከል ያለው የሙቀት መጠን ለበሽታ እድገትን ይጠቅማል።

መከላከልና እንክብካቤ

ይህ በሽታ በእጽዋት ቅሪት ላይ ስለሚቆይ ወዲያውኑ ከተሰበሰበ በኋላ ሁሉንም የሰብል ቅሪቶች ያስወግዱ እና ያጥፉ። በቀላሉ በእርሻ መሳሪያዎች፣ በንፋስ፣ በሚረጭ ውሃ ወይም በነፍሳት ይተላለፋል፡፡ ዘርን ማከም እና ከጎመን ሰብሎች ወይም ከአረንጓዴ ተክሎች በስተቀር ሰብል እያቀያየሩ መትከል በሽታን ይከላከላል፡፡ በሽታው የከፋና ለኬሚካላዊ ቁጥጥር የሚያደርስ ከሆነ ክሎሮታሎኒል ጥሩ ሲቆጠጠር የመዳብ ስሪት ፀረ-ተባይ መድሃኒቶች በመጠኑ ይቆጣጠራሉ፡፡ ንቅለ ተከላዎች ከተዘጋጁ በኋላ ከ7 እስከ 10 ቀናት ውስጥ ይረጩ። ክሎሮታሎኒል ከተጠቀሙ ምርት ከመሰብሰብዎ በፊት ከተረጨ ከ 7 ቀናት በኋላ ይጠብቁ፡፡ እነዚህን ፀረ-ተባይ መድኃኒቶች ለያዙ ምርቶች ምሳሌዎችን ለማግኘት ሠንጠረዥ 2ን ይመልከቱ። ሁሉንም ኬሚካሎች በመለያው ላይ ባለው መመሪያ መሰረት ይተግብሩ፡፡

ጥቁር ብስባሽ(Black rot)

ጥቁር ብስባሽ የሚከሰተው Xanthomonas campestris pathovar campestris በተባለ ባክቴሪያ ሲሆን በክሩሲፈር ቤተሰብ ውስጥ ያሉትን ሁሉንም አትክልቶች ሊጎዳ ይችላል፡፡ ከመሬት በላይ ያሉት የእጽዋቱ ክፍሎች በዋናነት ይጎዳሉ፡፡ እና ምልክቶች እንደ ተክሎች አይነት፣ የእጽዋት እድሜ እና የአካባቢ ሁኔታዎች ሊለያዩ ይችላሉ፡፡ በአጠቃላይ የቢጫ፣ የ V ቅርጽ ያላቸው ቁስሎች በቅጠሎቹ ጫፍ ላይ የቪ ነጥቡ ወደ ምግብ መላሽ መስመር ይመራዋል። ቁስሎች ሲበዙ የጠወለጉ ህብረህዋሳት ወደ ቅጠሎቹ ግርጌ ይስፋፋሉ፡፡ ምግብ መላሾች ጥቁር ወይም ቡናማ ይሆናሉ፡፡ ብክለቱ ወደ ግንዶች ሊሰራጭ ይችላል። ብዙውን ጊዜ ግንድ መቁረጥ ጥቁር ቡናማ ቀለም በማምጣት ቢጫ ቀለም ያለው ዝልጥላጭን ያመጣል፡፡ በአበባ ጎመን ላይ ያሉ ምልክቶች እንደ ብዙ ጥቁር ወይም ቡናማ ነጠብጣቦች፣ ጥቁር ምግብ መላሾች እና ቀለም ያላቸው ፈሳሾች ሊታዩ ይችላሉ።.

መከላከልና እንክብካቤ

በሽታው ምንም የኬሚካል መቆጣጠሪያዎች የሉም፡፡ ስለዚህ በሽታን መከላከል በጣም አስፈላጊ ነው፡፡ ባክቴሪያዎቹ በክረምቱ ወቅት በእጽዋት ብስባሾች እና በአረሞች ላይ እንደ የዱር ሰናፍጭ እና የእረኛው ቦርሳ ይተርፋሉ። በተጨማሪም በበሽታው ከተያዙ ተክሎች ውስጥ እና ዘሮች ላይ ሊቆይ ይችላል፡፡ በአፈር ውስጥ በተቀበረ የዕፅዋት ቅሪት ላይ እስከ ሁለት ዓመት ድረስ በሕይወት ሊቆይ ይችላል፡፡ በሽታው በቀላሉ ውሃን፣ ንፋስ፣ ነፍሳትን እና የአትክልት መሳሪያዎችን በመርጨት ይተላለፋል፡፡ ከፍተኛ ሙቀት እና እርጥበት ለበሽታው እድገት ምቹ ይሆናሉ፡፡ የተረጋገጠ ከበሽታ ነፃ የሆነ ዘር እና ንቅለ ተከላዎችን ይጠቀሙ። የዘሮቹ ምንጭ የማይታወቅ ከሆነ ወይም የተበከሉ ዘሮች ጥቅም ላይ መዋል አለባቸው፣ በሽታ አምጪ ተህዋሲያንን ለማጥፋት ዘሩን በሙቅ ውሃ ማከም፡፡ ጎመን፣ ብሮኮሊ እና የብራሰልስ ቡቃያ በ 50 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ በ25 ደቂቃ ሊታከም የሚችል ሲሆን የአበባ ጎመን፣ ጎመን፣ ተርኒፕ እና ሩታባጋ ዘሮች ለ15 ደቂቃ ይታከማሉ። ይሁን እንጂ ይህ ሕክምና የዘር ፍሬን ሊቀንስ ይችላል፡፡ጥቁር መበስበስን የሚቋቋሙ ዝርያዎችን ይምረጡ (ሠንጠረዥ 1)፡፡ ባለፉት ሁለት እና ሶስት አመታት ውስጥ ጥቁር መበስበስ በተከሰተባቸው ቦታዎች የጎመን ሰብሎችን አትዝሩ፡፡ ጥሩ የአየር ዝውውሮች ያሉባቸው በደንብ የተሞሉ ቦታዎችን ይምረጡ፡፡ በአትክልቱ ውስጥ ጥሩ የንፅህና አጠባበቅ ሂደቶች የበሽታዎችን እድገት እና ስርጭትን ለመቀነስ በጣም አስፈላጊ ናቸው፡፡ በአቅራቢያ ያሉ አረሞችን እና ማንኛውንም የበጎ ፈቃደኞች ተክሎች ካለፉት ወቅቶች ያስወግዱ፡፡ ከተሰበሰበ በኋላ በአትክልቱ ውስጥ የታመሙትን የእጽዋት ቆሻሻዎች በሙሉ አጥፉ፡፡ እርጥብ በሚሆኑበት ጊዜ ተክሎችን አለመቆጣጠር በሽታ አምጪ ህዋሳትን ስርጭት ይቀንሳል፡፡

ጥቁርእግር(Black Leg)

ፎማ ሊንጋም፣ የተባለው ፈንገስ ጥቁር እግርን ያስከትላል፡፡ የጥቁር እግር ምልክቶች በአመድ ግራጫ ነጠብጣቦች በቅጠሎች እና ግንድ ላይ ጥቃቅን ጥቁር ነጠብጣቦች ይከስታሉ፡፡ ግንዶች ይሰነጣጠቃል እና ተክሎቹ ይጠወልጋሉ እናም ይሞታሉ፡፡ እርጥብ ሁኔታዎች ለዚህ በሽታ እድገት ምቹ ይሆናሉ፡፡

መከላከልና እንክብካቤ

ለጥቁር ብስባሽ በሽታ እንደተገለፀው ተመሳሳይ ነው፡፡

ሽቦግንድ(Wire stem)

Rhizoctonia solani የተባለው ፈንገስ የሽቦ ግንድ ያስከትላል፡፡ የዕፅዋት ግንዶች በአፈር መስመር ላይ ይሰባበራሉ፡፡ ተክሉ በአጭሩ ይቀጫል እና በአፈር መስመር ላይ ሊበሰብስ ይችላል፡፡አፈሩ ሚሞቅበት ጊዜ ይህ በሽታ በበልግ ሰብሎች ላይ የበለጠ ከባድ ነው።

መከላከልና እንክብካቤ

ከበሽታ ነጻ የሆኑ ንቅለ ተከላዎችን፣ በተለይም በግሪን ሃውስ ያደጉትን ይጠቀሙ፡፡

መጠውለግ(Fusarium Yellows)

ቢጫ ወይም መጠውለግ ዛሬ ላይ በሽታውን የሚቋቋሙ ዝርያዎችን በማፍራት በጣም አስጊነቱ ቀንሰሏል፡፡ በሽታው Fusarium oxysporum forma specialis conglutinans በተባለ ፈንገስ ምክንያት ነው፡፡ እና አብዛኛዎቹ የጎመን ቤተሰብ አባላት የተጋለጡ ናቸው፡፡ ብዙውን ጊዜ ፈንገስ በሚተከልበት ጊዜ በወጣት ሥሮች ወይም ቁስሎች ውስጥ ወደ እፅዋቱ ይገባል እና ከዛም ወደ ግንዱ ላይ እና ወደ ተክሉ በሙሉ ይሄዳል። ምልክቶቹ ቅጠሉ ቢጫ፣ የቆዩ እፅዋቶች መበስበስ፣ መውደቅ እና የችግኝ መሞት ይገኙበታል። ግንዶች ብዙውን ጊዜ ወደ አንድ ጎን ይጣመማሉ። በተጋለጡ ተክሎች ላይ አፈሩ እስኪሞቅ ድረስ የሰብል ብስለት ጊዜ እስከሚቃረብ ጊዜ ድረስ ምልክቶቹ ላይታዩ ይችላሉ፡፡ በቀላሉ ከጥቁር መበስበስ ጋር ግራ ይጋባል፣ ከግንዱ ውስጥ ካለው ቀለም በስተቀር ከጥቁር ይልቅ ቢጫ-ቡናማ በብዛት ይታያል። ቢጫዎች በመካከለኛው ግንድ ላይ ጠመዝማዛ የመፍጠር ዕድላቸው ከፍተኛ ነው፡፡ በዚህም ምክንያት አንድ ተክል ወደ አንድ ጎን ይቀነጭራል፡፡ የአየር ፀባዩ ከ26 እስከ 29 °ሴ ውስጥ የበሽታ እድገት በጣም ከባድ ይሆናል፡፡

መከላከልና እንክብካቤ

በሽታው በአትክልቱ ውስጥ ከተከሰተ በኋላ ብቸኛው የተሳካ ቁጥጥር ቢጫ-ተከላካይ ዝርያዎችን መጠቀም ነው (ሠንጠረዥ 1)፡፡ የሰብል ማሽከርከር፣ የዘር ህክምና፣ የንፅህና አጠባበቅ እና የጸረ-ተባይ መድሃኒቶችን መጠቀምና የተለመዱ ዘዴዎች ቢጫዎችን አይቆጣጠሩም። በሽታው በማይኖርበት የአትክልት ቦታዎች ውስጥ የተበከሉ ችግኞችን ለማስወገድ ከፍተኛ ጥንቃቄ መደረግ አለበት፡፡ ቢጫዎች የተባለው የበሽታውን አይነት ለመጠቆም ነው