EIARResearch Knowledge bankDigitizing agricultural Research Service

---

ሀ. ችግኝ የማፍላት ቴክኖሎጂ

  1) ችግኝ ማፍላት

 በአጠቃላይ ቲማቲምን የምንተክለው ችግኝ አፍልተን  ከዛም ቦታ ቀይረን በመትከል  ነው፡፡ ምክንያቱም የተሻለ ውጤት የሚገኘው ችግኝ በማፍያ ውስጥ ስናሳድገው ነው፡፡

• ከየካቲት እስከ ሚያዝያ ወር ጥሩ የችግኝ ማፍያ ወቅት ነው፡፡

ጥቅሙ     ① በመስክ ላይ ከመትከላችን በፊት ጤናማ ችግኝ መምረጥ ያስችለናል ፡፡

              ② የአተካከል ርቀቱ በመዝራት ከምንተክለው በተሻለ ተስተካክሎ          በተመሳሳይ ርቀት እንድንተክል ያስችለናል፡፡

 ሀ. ችግኝ የማፍላት ቴክኖሎጂ

 –  መዝሪያ አፈር : ከቬርሙላይት(3) ፣ ፔርላይት(2) ፣ ፒተሞስ(1) የተደባለቀ መሆን አለበት

2) የችግኝ ማፍያ ማዘጋጀት

 –  አረም ከዘር ማፍያ ውስጥ ማስወገድ

 –  አፈር አሲዳማነት pH & EC : pH5.5 እና 7.5 / EC 1.5~2.0 dS/m

  (culture solution)

 –  ዘር  የሚዘራበት ሰሀን  የሙቀት  መጠን : በቀን 25ዲሴ፣ በማታ ከ23-25 ዲሴ፤ አየር እርጥበት   80  በመቶ መሆን አለበት

ችግኝ ማፍያ ቦታ ማዘጋጀት

Soil pH & EC : pH 5.8 ~ 6.0 / EC 0.5 ~0.8 (ms/cm)v

ከ28-30ዲሴ ጥሩ የመብቀያ የአየር ሙቀት መጠን ነው

ከበቀለ በኋላ የአየር ሙቀት መጠኑን ከ20-25 ዲሴ መጠበቅ

ተክሉን በቀን ከ1-2 ጊዜ ውሃ ማጠጣት

ለችግኙ አየር ማናፈስ አስፈላጊ ነው

ሐ. መስክ ማዘጋጀት

መስኩን ማረስ በአዲስ ሰብል ለማዘጋጀት አስፈላጊ ነው

ጥቅሙ 

1.        ይዘቱንና የውሃ መያዝ አቅሙን ለማሻሻል፣
2.        ከመሬት በታች የሚገኙ ጠንካራ የአፈር ንብርብርን መደልደል ይቻላል፣
3.         አረም ማስወገድና መሬቱን ወደ ጥሩ አቋም ለማምጣት ይረዳል፣
4.         የስሩን እድገት ያበረታል፡፡

ንቅለ ተከላ(ጥቁር ፕላስቲክ ማልበስ)

መ. መደብመሥራት

     ጠቅላላ የማዳበሪያ ብዛት(ቶ /1ሄክታር)

• -ዩሪያ  : 0.25
• -ኖራ : 1 ኮምፖስት : 25
• -ፖታሺየም ክሎራይድ : 0.07
• -ፊዩዝድ ፎስፌት : 0.52

የቲማቲም መደብ ከመስራታችን በፊት መደበኛ ማዳበሪያና ፍግ በአፈሩ ላይ ማድረግ፣üበመደብ ላይ  ሁለት መስመር  አስተራረስ  የመሬቱን  እርጥበት ለመጠበቅ ይረዳል፣ አንድ መስመር  አስተራረስ  ውሃ  በአፈሩ  ላይ  ጠፈፍ  እንዲል  ጥሩ  ነው፡፡

ሠ. ንቅለተከላ (ተክል ማጓዝ)

• ችግኝ ከበቀለ ከ3-6 ሳምንታቶች በኋላ ወደ መስክ ወስዶ መትከል፣
• ችግኙ ከ25-28ሴሜ  ርዝመት እና ከ7-9ዋና ቅጠሎች ካሉት አጓጉዞ ለመትከል ምቹ ነው፣
• ችግኙን አጓጉዞ ለመትከል ከሰዓት በኋላ ወይም ደመናማ ቀን ይመረጣል፣
• በስዕል 2(ሀ) ላይ የቲማቲም ተክል ከመጀመሪያ ዕድገታቸው በትንሹ ዝቅ ተደርጎ ተተክለዋል፣ ተክሉ ረጅም እግር ካለው  ደግሞ በስዕል (ለ) እንደሚታየው መትከል፡፡

ከጎን የሚበቅሉ ቅርንጫፎችን መከርከም

ከጎን የሚበቅሉ ትናንሽ ቅርንጫፎች ተወግደው አንድ ዋና ግንድ ብቻ ይቀራል፣

ፍሬዎች የሚበቅሉት በዋናው ግንድ ዙሪያ ነው፣

ትናንሽ ቅርንጫፎችን መቁረጥ የፍሬውን መጠንና ጥራት እንዲጨምር ያደርጋል፡፡

ለ. መቸከል

የቲማቲምን ተክል ዕድገትና የተክሉን ክብደት ለመደገፍ ይረዳ ዘንድ ችካል አስፈላጊ ነው፣

ስንደዶ፣ ፕላስቲክ ገመድ፣የዕፅዋት ማሰሪያ ገመድ ወይም ሌላ ነገሮች ለችካል መጠቀም ይቻላል፡፡

              ጥቅሙ: ① የፍሬው ቅርጽ ይጨምራል

                          ② የፍሬውን መበስበስ ይቀንሳል

                          ③ ውሃ ለማጠጣትና ምርት ለመሰብሰብ ቀላል ይሆናል

ሐ. አጠቃላይአያያዝ

ውሃ ማጠጣት

– ቦታ ቀይረን ከተከልን በኋላ በቂ የውሃ መጠን ማጠጣት ያስፈልጋል፣

– በአብዛኛው ከ4-5 ባሉት ቀናት ውስጥ ተክሉን ውሃ ማጠጣት፣

– በአፈር ውስጥ የበዛ እርጥበት ካለ የቲማቲሙ ጥራት መጥፎ ይሆናል፡፡

አፈር  አያያዝ

-አፈሩ በጣም እርጥበታማ ከሆነ ቲማቲሙን በሽታ ሊይዘው ይችላል፣

-የተሻለ የሚሆነው ውሃ ማስረግ የሚችል ጥሩ ተፈጥሮአዊ አፈር መጠቀም በጣም አስፈላጊ ነው፣

– አፈሩን በጥቁር ፕላስቲክ በመሸፈን አረምን መከላከል፡፡üአተካከል ምክር

የተክሉን ችግኝ በጣም በጥልቀትና፣ ተገቢ ጥልቀት በሌለው ሁኔታ አለመትከል፣

-አጓጉዘን ከተከልን በኋላ ተክሉ በፍጥነት ስር እንዲያወጣ ውሃ ማጠጣት አስፈላጊ ነው፡፡