EIARResearch Knowledge bankDigitizing agricultural Research Service

ለስኬታማ የሽንኩርት ምርት አረም መከላከል ወሳኝ ነው። ቀይ  ሽንኩርት ቀስ በቀስ የሚያድግ እና ከአረም ጋር የማይወዳደር ስለሆነ  ከብዙ ሰብሎች ይልቅ በሽንኩርት ውስጥ ውጤታማ የሆነ የአረም  መቆጣጠሪያ ማግኘት አስቸጋሪ ነው። በተጨማሪም ሰብሉ ለበጋ እና  ለክረምት አመታዊ አረም የተጋለጠ ሲሆን ይህም ብዙ እና የተለያዩ  የአረም ዝርያዎችን የሚቆጣጠር የአረም መቆጣጠሪያ ፕሮግራም  ይፈልጋል።

አረሞች ከሽንኩርት ጋር ለብርሃን፣ አልሚ ምግብ፣ ውሃ እና ቦታ  ይወዳደራሉ። ለመሰብሰብ የደረሱ የሽንኩርት ራስ በውድድር  ከመቀነሱ በተጨማሪ አረም በእጅ መሰብሰብ እና የማሽን ምርትን  ውጤታማነት በመቀነስ የአዝመራውን ሂደት ያደናቅፋል። አረም  አጥፊ ነፍሳትን እና የአሁንን ወይም ተከታዩን ሰብል በእጅጉ  የሚያበላሹ በሽታዎችን ሊይዝ ይችላል። ጥናቶች እንደሚያሳዩት  የባክቴሪያ ነጠብጣብ እና የሽንኩርት ራስ መበስበስ (በፕሴውዶሞናስ  ቫይሪዲፍላቫ ምክንያት) ብዙ አረሞችን እንደ ተለዋጭ አስተናጋጆች ፕሪምሮሰ፣ ዻንደሊኦን፣  ወይንጠጅ ቀለም፣ ስፒኒ ሶውትሂስትለ፣  ቨርጂኒያ በርበሬ አረም  እና ራዲሽን ጨምሮ እነዚህን አረሞች  መቆጣጠር የባክቴሪያን  ስርጭት እና የመበስበስ ደረጃን ሊቀንስ ሊያዳክም ይችላል።

ብዙ የአረም ዝርያዎች ሽንኩርትን በብዛት ይወራሉ። በጣም  የተለመዱ እና አስቸጋሪ የሆኑት አረሞች ሽንኩርት በሚተከልበት  ወቅት ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራሉ። በበልግ ወቅት መጀመሪያ ላይ  ሽንኩርት በሚተከልበት ጊዜ የበጋ አመታዊ አረሞች ቁጥጥር  ውሳኔዎች ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ ይችላሉ። የመትከያ ጊዜ በዘገየ ቁጥር  የበጋው አመታዊ አረም ብዙም አሳሳቢ አይሆንም። የበጋው አመታዊ  የአረም ዝርያዎች በሽንኩርት ምርት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ  የሚችሉት “ቴክሳስ ፓኒኩም” ፣ “ሲክልፖድ” ፣ “ኑዝጅጅ” ፣  “ፒግዌድ”፣ “ፑርስላን”፣ “የጠዋት ክብር”፣ “ክራብሳር” እና  “ፍሎሪዳ ፑሊ” ይገኙበታል። የክረምቱ አረም ወረራ ብዙውን ጊዜ  “ፕሪምሮዝ” ፣ “ስዋይንክሬስ” ፣ “ ሄንቢት” ፣ “ቨርጂኒያ በርበሬ  አረም” ፣ “የእረኛ ቦርሳ” ፣ የራዲሽ እና የተለመደ የእንጭጭ አረምን  የመሳሰሉትን ያጠቃልላል።

ሰብልን አቀያይሮ መዝራት

ሰብልን አቀያይሮ መዝራት አረሞችን እና ሌሎች በርካታ ተባዮችን  ለመቆጣጠር ይረዳል። አመታዊ እና ቋሚ ሳሮች በሽንኩርት ውስጥ  የተለያዩ ፀረ-አረም መድኃኒቶችን በመጠቀም ለመቆጣጠር ቀላል  ናቸው። ይሁን እንጂ አንዳንድ ሰፋፊ አረሞችን መቆጣጠር ብዙ ጊዜ  ከባድ ነው። አስቸጋሪ አረሞችን መቆጣጠር በተሻለ ሁኔታ እነዚህን  ችግር ያለባቸው አረሞች በቀላሉ እና ውጤታማ በሆነ መንገድ  መቆጣጠር ወደሚቻልበት ወደሌላ ሰብል መቀየር እና ያንን ሰብል  መዝራት የተሻለ ውጤት ሊያስገኝ ይችላል። በተጨማሪም ወደ  ሌሎች ሰብሎች መዞር በተለያዩ አመታት ውስጥ የተለያዩ ፀረ-አረም  መድኃኒቶችን በአንድ ማሳ ላይ መጠቀም ያስችላል ። ስለዚህ  በሽንኩርት እርሻ ላይ የተሰማራ የአረሞችን የችግር መከማቸትን  በመቀነስ ወይም በመከላከል አጠቃላይ አረሙን በዝቅተኛ ደረጃ  ለማቆየት ይረዳል።

አረምን በእጅ ማረም

አረምን በእጅ ማረም አብዛኞቹን የአረም ዝርያዎች በሚገባ  ይቆጣጠራል። የሰብል ጉዳትን ለመቀነስ እንደ መኮትኮቻ ያሉ  አውቶማቲክ ያልሆኑ መሳሪያዎችን ለመጠቀም እንዲቻል ሰብሉም ሆነ  አረሙ ትንሽ ሲሆኑ የእጅ አረም ማካሄድ ይቻላል። ሥር የሰደዱ  ትላልቅ አረሞችን ለማስወገድ ተብሎ የሰብል ሥሮችን ወይም  ቅጠሎችን ሊጎዱ ይችላል። ምንም እንኳን የእጅ አረም በጣም  ውጤታማ ቢሆንም፣ በጊዜ እና በጉልበት መስፈርቶች ምክንያት  በጣም ውድ ሊሆን ይችላል።

6. ወ.ዘ.ተ

＊የሽንኩርት ተክል በምን ምክኒያት ሊፈሰፈስ ይችላል?

የተልፈሰፈሱ እና ደካማ የሆኑ ሽንኩርቶችን ሊያስከትሉ ከሚችሉት  ዋና መንስኤዎች መካከል፡

•ጥራት የሌለው ዘር

•የተሳሳተና በቂ ያልሆነ የመትከል ጥልቀት

•ዝቅተኛ ጥራት ያለው የመስኖ ውሃ

•ከተክሉ በኋላ የተሳሳተ የመስኖ አያያዝ

＊ የሽንኩርት አረንጓዴ መሆን ችግር ሊሆን ይችላል?

አዎን፣ ነጭ በሆኑ የሽንኩርት ዝርያዎች ውስጥ የበለጠ ግልጽ ነው።  ገበያዎች አረንጓዴ  ሽንኩርትን ላይቀበሉ ይችላሉ።

＊ሽንኩርት ሲላጥ የሚያለስለቅሰው ለምንድን ነው?

ቀይ ሽንኩርት በሚከተፍበት ወቅት የእንባ ቱቦዎችን የሚያስቆጡ  ተለዋዋጭ ኬሚካሎች ይለቀቃሉ። ይህንን ለማስቀረት ሽንኩርቱን ቀድሞ  ማቀዝቀዝ  ወይም በውሃ ስር መላጥ ይቻላል።